Αφιέρωμα: Η Ταινιοθήκη του Αντρέι Ταρκόφσκι

Ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες όχι μόνο της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και του 20ου αιώνα, που έμεινε διάσημος ως Ορθόδοξος, αλλά και αντιφρονούντας που στο τέλος της ζωής του κατέφυγε στην Δύση, νιώθοντας παράλληλα νοσταλγία για την πατρίδα του.

«Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν»: Μία ταινία για τον Μεγάλο Πόλεμο.

Ο Ταρκόφσκι συνδύαζε μεταφυσική, επιρροές από την λογοτεχνία με το πνεύμα του Ντοστογιέφσκι και του Σολζενίτσιν να διαπερνούν το έργο του. Συνήθιζε να τραβά μακρινά και μακράς διάρκειας πλάνα, μερικές φορές σε αργούς ρυθμούς, αλλά με εικόνες εξαιρετικής και αισθητικής. Καιρός να τον ανακαλύψουν οι οπαδοί των εθνικών και παραδοσιακών ιδεών γιατί και αυτός υπήρξε ένας παραδοσιοκράτης, όσο δύσκολος και αν φαίνεται σε κάποιους. 

Ταινιοθήκη

«Αντρέι Ρουμπλιώφ»: Ένα Ορθόδοξο αριστούργημα για την Τέχνη και την Πίστη που απαγορεύθηκε στην Σοβιετική Ένωση.

Το Ταξίδι του Χρόνου (1983) των Αντρέι Ταρκόφσκι και Τονίνο Γκέρρα. Ντοκιμαντέρ, όπου όπως ο Ρώσος ήρωας της «Νοσταλγίας» ταξιδεύει στην Ιταλία αναζητώντας τα ίχνη του Ρώσου συνθέτη του 18ου αιώνα, ο Αντρέι Ταρκόφσκι συνοδευόμενος από τον Ιταλό σεναριογράφο Τονίνο Γκουέρα, ταξιδεύει στην Ιταλία αναζητώντας τοποθεσίες για τα γυρίσματα της ομώνυμης ταινίας.

Ο Ανατόλυ Σολονίτσιν ως Αντρέι Ρουμπλιώφ στην ομώνυμη ταινία

Αντρέι Ρουμπλιώφ (1966). Με τους Α. Σολονίτσιν, Ν. Σεργκέγιεφ, Ι. Λάπικοφ, Ι. Ράους, Ν. Γκρίνκο. Όχι μια τυπική βιογραφία του διασημότερου αγιογράφου του Ρωσικού Μεσαίωνα, αλλά ένας στοχασμός πάνω στην Τέχνη, την Πίστη, την μεταμέλεια και την έννοια της κοινότητος. Βασικά όμως μια Ορθόδοξη κατάφαση Πίστης ως απάντηση στην

«Έβδομη Σφραγίδα» του Μπέργκμαν. Εννέα ενότητες συνδεδεμένες μεταξύ τους και που αποδεικνύει ότι όπως θεωρεί και η Ανατολική Εκκλησία «οι εικόνες είναι ένα παράθυρο στον Ουρανό».

«Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν»: Μία ταινία για τον Μεγάλο Πόλεμο.

Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν (1962). Σενάριο Β. Μπογκομόλοφ και Μ. Παπάβα (βασισμένο στο διήγημα Ιβάν του Β. Μπογκομόλοφ). Με τους Κ. Μπουρλάγιεφ, Λ. Ταρκόφσκαγια, Σ. Κρίλοφ, Γ. Ζάρικοφ, Β. Ζούμπκοφ. Ο δωδεκάχρονος Ιβάν συμμετέχει κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σε επικίνδυνες στρατιωτικές αποστολές των αντιστασιακών εναντίον των Γερμανών εισβολέων, για να εκδικηθεί για τον θάνατο των γονιών του.

«Σολάρις»: Η σοβιετική απάντηση στο "2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος"

Σολάρις (1972) των Α. Ταρκόφσκι και Φ. Γκορενστάιν (βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Στάνισλαβ Λεμ). Με τους Ν. Μπανιόνις, Ν. Μπονταρτσούκ, Γ. Βάρβετ, Α. Σολονίτσιν, Ν. Γκρίνκο. Μουσική: Ι. Σ. Μπάχ και Έντουαρντ Αρτέμιεφ. Βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο επιστημονικής φαντασίας του Στάνισλαβ Λέμ, η «Σολάρις» αποτελεί την ρωσική (και πιο μεταφυσική) απάντηση στο «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος» του Κιούμπρικ. Σε αυτό ένας ψυχολόγος στέλνεται στην διαστημική βάση «Σολάρις» να διερευνήσει κάποια ανεξήγητα πράγματα και θανάτους. Θα συναντήσει την μετά από χρόνια πεθαμένη γυναίκα του και θα ερευνήσει τον ωκεανό που υπάρχει στην «Σολάρις» και που για τον Ταρκόφσκι συμβολίζει την το υποσυνείδητο.

Μια ημέρα του Αντρέι Αρσένοβιτς (2000) του Κρις Μάρκερ. Ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε στα πλαίσια της τηλεοπτικής παραγωγής «Cinema de notre temps» λίγο πριν τον θάνατό του κατόπιν επιθυμίας του Ταρκόφσκι. Παρακολουθούμε τον σκηνοθέτη στα γυρίσματα της τελευταίας του ταινίας «Η Θυσία», καθώς και στις τελευταίες μέρες της ζωής του στο νοσοκομείο με την οικογένειά του. 

«Στάλκερ»: Η Ορθοδοξία του Ταρκόφσκι ενάντια στην αθεΐα και την αυταρχικότητα του Σοβιετικού καθεστώτος.

Στάλκερ (1979). Σενάριο: Α. & Μ. Στρουγκάτσκι (βασισμένο στο μυθιστόρημα Πικνίκ δίπλα στο δρόμο). Με τους Α. Καιντανόφσκι, Ν. Γκρίνκο, Α. Σολονίτσιν, Ά. Φρίντλιχ. Μουσική: Έντουαρντ Αρτέμυεφ. Σε μια πόλη όπου θυμίζει το Τσερνομπίλ, ζει ο οδηγός που οδηγεί πολίτες σε μια απαγορευμένη από την κυβέρνηση περιοχή που λέγεται Ζώνη και όπου εκπληρώνονται οι επιθυμίες των ανθρώπων. Κάποια στιγμή, παρ’ όλες τις εκκλήσεις της γυναίκας του να μην ξαναπάει στην Ζώνη, εκείνος θα οδηγήσει ένα συγγραφέα και στους οποίους ο οδηγός λέει «Ας περάσουν αυτοί που έχουν χάσει κάθε ελπίδα. Όχι καλοί η κακοί άνθρωποι, αλλά αξιολύπητοι» και κάπου αλλού να φωνάζει «Ας γίνουμε μεταφυσικοί». Ένα πάντρεμα επιστημονικής φαντασίας με αναφορές στην Βίβλο και ειδικά τον Δρόμο προς το Εμμαούς και εικόνες αξέχαστης ομορφιάς.

Το βιολί και ο οδοστρωτήρας (1960). Σενάριο: Α. Ταρκόφσκι, Α. Κοντσαλόφσκι, Σ. Μπαχμετιέβα. Η διπλωματική εργασία του Ταρκόφσκι κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο VGIK, σε συνεργασία με το τμήμα παιδικών ταινιών της Mosfilm. Μετά τη γνωριμία του με έναν εργάτη, ένας μαθητής που παρακολουθεί μαθήματα βιολιού σκέφτεται να ακολουθήσει το επάγγελμα του οδηγού οδοστρωτήρα. 

Ο καθρέπτης. Σενάριο: Α. Ταρκόφσκι, Α. Μισάριν. Μουσική: Έ. Αρτέμιεφ, Μπάχ, Περγκολέζε. Με τους Μ. Τερέχοβα, Λ. Ταρκόφσκαγια, Ί. Ντανίλτσεφ, Α. Σολινίτσιν, O. Γιανόφσκι. Οι αναμνήσεις ενός σαραντάχρονου άνδρα, που δεν βλέπουμε ποτέ, από την παιδική του ηλικία, τον απόντα πατέρα, την αγαπημένη του μητέρα, την πρώην σύζυγο και τον γιο του διαπλέκονται στην πιο προσωπική ταινία του σκηνοθέτη. Μια ονειρική ταινία, όπου οι εικόνες σημαίνουν πολλά περισσότερα από το νόημα τους και ένας διαλογισμός πάνω στην μνήμη, την αγάπη, την θυσία και την αναγέννηση. 

του Γιώργου Πισσαλίδη

Πηγή 

Διαβάστε ακόμη:

• «Αντρέι Ρουμπλιώφ»: Το Ορθόδοξο αριστούργημα του Ταρκόφσκι στην Ταινιοθήκη

• Τα κατά «Αντρέι Ρουμπλιώφ» πάθη