Εντυπώσεις από Θεία Λειτουργία στη Σοβιετική Ρωσία. Φωτογραφίες

Από την πόρτα της εκκλησίας και προς όλες τις πλευρές οι πιστοί στεκόταν ο ένας δίπλα στον άλλον. Στριμωχνόταν, για να κάνουν χώρο να περάσουμε. Σταματούσαμε και ξανά μετατοπιζόταν μπροστά.

Στο βάθος αυτής της χαμηλής σπηλαιώδους εκκλησίας τελέσθηκε η θεία Λειτουργία. 

Η χορωδία έψαλλε αυθόρμητα και αρμονικά. Γύρω μας ελαφρές αναπνοές που προσευχόταν και ήχοι της ήσυχης προσηλώσεως προς τον Θεό και τους Αγίους.

Δεξιά μας ακουγόταν μία ομιλία, η οποία παρετείνετο, ένας συνεχής λόγος που όμως δεν ήταν κήρυγμα. Άρχιζε να με ενοχλή. Ο πατήρ Αθανάσιος με ρώτησε με τα μάτια τι είναι αυτό. Δεν γνώριζα την απάντηση και ξεκινήσαμε προς το σημείο εκείνο. Διεισδύσαμε ανάμεσα στους κίονες οι οποίοι στήριζαν την επίπεδη επιφάνεια πάνω από τα κεφάλια μας. Γύρω από αυτούς τους κίονες υπάρχουν εικόνες και κανδήλια. Εδώ και εκεί στα μανουάλια έκαιγαν κεριά. Στο μισοσκόταδο διακρίναμε τα πρόσωπα των πιστών. Τα μάτια, αυτά τα μάτια τους!... Πόσο κοντά στην ψυχή αυτού που πιστεύει είναι εκείνος που προσεύχεται! Τον κοιτάζεις, δεν γνωρίζεις το όνομά του και ποτέ πια δεν θα τον δης, και εκείνος μένει μέσα σου, και εσύ μέσω αυτού γίνεσαι δυνατότερος, ικανότερος, ευτυχέστερος...

Τώρα βλέπουμε περί τίνος πρόκειται. Ο πατήρ Κοσμάς, ιατρός και ιερομόναχος, ο οποίος χθες μας φωτογράφησε και σήμερα θα μας δώση τα σλάιτς (από το εργαστήριό του) ως ενθύμιο - αυτός είναι εκείνος που ακουγόταν. Νάτος, φορώντας το πετραχήλι του ακόμη ομιλεί. Αλλά περί τίνος πρόκειται; Περί τίνος ομιλεί μέσα στην διάρκεια της θείας Λειτουργίας, εδώ στην άκρη, στο βάθος του ναού; Έκλεισα τα μάτια και συγκεντρώθηκα στα λεγόμενα του. Ανέβλυζαν όπως εκείνοι οι κρουνοί στη βρύσι μπροστά στην εκκλησία. Ο λόγος αναφερόταν λίγο στην οικογένεια, λίγο στις ουρές μπροστά από τα καταστήματα στην πόλι, στην εργασία, στο ναό. Ήταν πνευματικά σχόλια της πρακτικής καθημερινής ζωής. Πάνω σ' αυτά τα κοινωνικά στιγμιότυπα αυτός τώρα έκανε προφανώς κατήχηση. Με τα γεγονότα που παρουσίαζε ήθελε να δείξη τις αμαρτίες και τα λάθη που γίνονται, να οδηγήση τους παρόντες στην αυτοεξέτασι· πώς να μαζέψουν με την σκούπα της συντετριμμένης ειλικρίνειας κατά την εξομολόγησι που θα ακολουθήση, όσο το δυνατόν περισσότερα πεπραγμένα αμαρτήματα, τα σφάλματα και τα πλημμελήματα, για να συμμετάσχουν όσο το δυνατόν πιο άξια στο άγιο Μυστήριο του Σώματος και Αίματος του Χριστού. Ω, πώς η Εκκλησία, όταν είναι ζωντανή, βρίσκει τρόπους να βοηθήση τους πιστούς της!

Ένας από τους νεωκόρους πλησίασε τον π. Κοσμά και τον πληροφόρησε σε ποιο σημείο είχε φθάσει η Λειτουργία. Τώρα τα λόγια του π. Κοσμά πήραν άλλο ρυθμό και τόνο. 

Διάβασε την ευχή προ της Εξομολογήσεως, ανασήκωσε το πετραχήλι και το έβαλε στο κεφάλι του πλησιέστερου προς αυτόν πιστού. Ξαφνικά ακούστηκαν λόγια ανάμικτα με μισοσβησμένους λυγμούς. Δημόσια εξομολόγησι του πλήθους! Μια ασυνήθιστη κινητικότητα κατέλαβε όλους όσους βρισκόταν γύρω από τον π. Κοσμά. Χαμηλόφωνες εκκλήσεις, αναστεναγμοί προσευχής. .. Το πετραχήλι μετεκινείτο από κεφάλι σε κεφάλι. Συχνά ο πατήρ Κοσμάς πρόσθετε δυο λόγια σκύβοντας στο αυτί του εξομολογουμένου. Θέαμα πρωτοφανές, συγκλονιστικό. Βίωμα μοναδικό. Να οι ημέρες των Αποστόλων! Η Εκκλησία του Θεού (ο λαός) συνειδητοποιούσε τον εαυτό της: η φύσι της είναι πάντα το πάθος. Μόνο διά του πάθους έρχεται η Ανάστασι. Και πράγματι, αυτό συνετελείτο εκεί μπροστά μας μέσω της Εξομολογήσεως και της Θείας Κοινωνίας...

Η χορωδία έψαλλε το Κοινωνικό. Όσοι είχαν εξομολογηθή πλησίαζαν με την σειρά το Άγιο Ποτήριο. Η εξομολόγησι σ' εκείνο το μέρος, στο βάθος της εκκλησίας μέσα στο σπήλαιο, διαρκούσε ακόμη. Οι πυκνές σειρές γινόταν λεπτότερες, ο κύκλος γύρω από τον π. Κοσμά μίκραινε. Ήρθε ξανά ο νεωκόρος. Είπε ότι η ουρά αυτών που κοινωνούσαν ήταν προς το τέλος. Για να μη διακοπή η τέλεσι της Θείας Λειτουργίας, ο π. Κοσμάς κάλεσε τους παρόντες να τοποθετήσουν το χέρι τους ο ένας στον ώμο του άλλου. Άπλωσε πάνω από τα κεφάλια τους το πετραχήλι σ' όλο το μάκρος του και διάβασε τη συγχωρητική ευχή. Τώρα όλος αυτός ο χώρος έμεινε κενός. Εμείς παρατηρούσαμε τον π. Κοσμά δίπλα στο αναλόγιο με το Ευαγγέλιο και αυτός στράφηκε προς εμάς τους δύο και μας έκανε νόημα να πλησιάσουμε. Καθώς ασπαζόμασταν το Ευαγγέλιο και τον Σταυρό που κρατούσε στο χέρι του, και πριν προλάβουμε να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας για αυτό που ζήσαμε, παρατηρήσαμε το αριστερό του χέρι με τον δείκτη τεντωμένο προς το δάπεδο. Κάτω στο μαρμάρινο δάπεδο σαν να υπήρχε χυμένο νερό. Στην επιφάνεια του καθρεπτιζόταν οι μικρές φλόγες των κεριών και τρεμόπαιζε η κοκκινωπή λάμψη του κανδηλίου. Τον κοιτάξαμε με απορία, μη ξέροντας τι να σκεφτούμε. Συγκινημένος άρχισε να λέγη: «Αυτά είναι τα δάκρυα της μετανοίας του Ρωσικού λαού. Από αυτά ζει η Εκκλησία». Και οι τρεις μείναμε σιωπηλοί για λίγο. Ο π. Κοσμάς πήρε το Ευαγγέλιο και έφυγε προς το ιερό και εμείς οι δύο κοιταχτήκαμε και συγκλονισμένοι πήγαμε να πάρουμε αντίδωρο...

Απόσπασμα από το υπό έκδοσιν βιβλίο Η Αγία Ρωσία στη Σοβιετική Ένωση του μοναχού Μητροφάνους Χιλανδαρινού, που περιέχει εντυπώσεις από την συμμετοχή Αγιορειτικής αντιπροσωπείας στις εορτές του αγίου Σεργίου του Ραντονέζ του έτους 1976.
(εκτενέστερο απόσπασμα μπορείτε να διαβάσετε εδώ)


Οι έγχρωμες φωτογραφίες προέρχονται από επίσκεψη (2006) στο κοιμητήριο του Σμολένσκ, στην Αγ.Πετρούπολη όπου βρίσκεται ο τάφος της Οσίας Ξένης της Αγ.Πετρούπολης (δια Χριστόν σαλής). Οι φωτογραφίες είναι ελεύθερες προς αναδημοσίευση.