Άγνωστες ιστορίες από την Άλκιμο Νεολαία της ΕΟΚΑ. 60 χρόνια μετά, ο αγώνας γίνεται επίκαιρος σήμερα.

Οι τακτικοί αναγνώστες μας γνωρίζουν ότι τα κολακευτικά λόγια, μας προκαλούν απέχθεια. 
Το κείμενο που ακολουθεί όμως, είναι πράγματι σπάνιο και εξαιρετικό. 

Είναι η άγνωστη ιστορία της Αλκίμου Νεολαίας της ΕΟΚΑ (ΑΝΕ). 
Της νεολαίας που οργανωνόταν στα σχολεία, που ύψωνε την Ελληνική σημαία, που διαδήλωνε στους δρόμους, που μετέφερε πληροφορίες, που έβγαζε προκηρύξεις και έγραφε συνθήματα, που έπεφτε από τις σφαίρες των Εγγλέζων αποικιοκρατών φωνάζοντας "Ζήτω η Ένωσις" (της Κύπρου με την μάνα με την Ελλάδα).

60 χρόνια μετά, ίσως έφτασε η ώρα να ξεκινήσει ένας νέος αντι-αποικιοκρατικός και εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας. 
Γιατί το πρόβλημα δεν είναι μόνον η γλώσσα μας και τα greeklish. Έχει αλωθεί η ζωή, η σκέψη, η ψυχή μας. Ας διαβάσουμε, ας προβληματιστούμε κι ας παραδειγματιστούμε ..

Ιστολόγιο- Ομάδα Εκπαιδευτικών "Ο Παιδαγωγός"

"Τά Νιάτα πάντα στίς Ἐπάλξεις"

Εὐδόκιου Δημητρίου, θεολόγου
(το άρθρο δημοσιεύθηκε στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού "Παρέμβαση Εκκλησιαστική", της εκκλησίας της Κύπρου )

Νά ’ναι κανείς νέος, νοιώθει πώς ἔχει φτερά γιά νά πετάξει μακριά στούς αἰθέρες σάν ἀϊτός. Ἡ ὁρμητικότητα κι ὁ αὐθορμητισμός εἶναι ἀπό τά κύρια χαρακτηριστικά της νιότης καί κινητήριος μοχλός τῆς κοινωνίας. Ἀλλοίμονο σ’ ὅποιον προδώσει ἕνα παιδί! «Ἄν κάποιος σκανδαλίσει ἕναν ἀπό αὐτούς τούς μικρούς πού πιστεύουν σ’ Ἐμένα, τοῦ συμφέρει νά δέσει μυλόπετρα στόν λαιμό του καί νά πέσει στό πέλαγος τῆς θάλασσας», λέει ὁ Χριστός (Ματθ. ιη’, 6).

Οἱ νέοι προχωροῦν σέ παράτολμα ἐγχειρήματα, ἄξια θαυμασμοῦ, γιατί ἔχουν μία δύναμη ἀνεξήγητη, πού συχνά κρύβεται περίτεχνα στά μύχια τῆς ψυχῆς τους. Τήν κατάλληλη στιγμή ἀδράττουν τήν εὐκαιρία, βρίσκουν τό θάρρος, διεκδικοῦν καί νικοῦν. Γι’ αὐτό ἔγραψε πρός τούς νέους ὁ Ἀπόστολος Ἰωάννης: «νεανίσκοι, ἰσχυροί ἐστε καί ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἐν ὑμῖν μένει καί νενικήκατε τόν πονηρόν» (Α’ Ἰωάν. β’, 14). Μέ μία τέτοια πνευματική ὁρμή, πού παράγεται μέσα μας, ὅπου μένει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ἡ νίκη εἶναι σίγουρη.

Ἀλλά καί τόν ἄνθρωπο πού φέρει μέσα του τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ὅσο τό δυνατόν σταθερός στόν ἀγώνα του, εἶναι κανείς πού τόν ἀγνοεῖ; Τήν ἀνήσυχη νιότη καί τήν ἀκοίμητη ψυχή κανείς δέν τήν καταφρονεῖ. Μία τέτοια ξύπνια ψυχή ἦταν ὁ νεαρός Ἀπόστολος Τιμόθεος, πού διάβαζε μέ εὐλάβεια τήν ἐπιστολή τοῦ διδασκάλου του, Ἀποστόλου Παύλου: «κανείς μήν καταφρονήσει τή νεότητά σου» (Α’ Τιμ. δ’, 12).

Ἡ μιζέρια τρώει τό χαμόγελο τῶν ἀνθρώπων. Ὅποιου τρυπηθεῖ ἡ καρδιά ἀπό τήν ἀπογοήτευση καί τήν ἀπαξίωση, ἀφαιμάσσεται ἡ ζωντάνια του καί ἀργοπεθαίνει ἡ νεότητά του. Κανένας νέος δέν θέλει τέτοια νεκρωμένη ζωή, ἀλλά ζηλεύει ὁ,τιδήποτε παντοτινά ἐλεύθερο.

Πρίν ἀκριβῶς 60 χρόνια, τά ἀδούλωτα νιάτα τῆς Κύπρου ὅρμηξαν νά ἁρπάξουν τήν ἐλευθερία ἀπό τά χέρια ἐκείνων πού ἀπαγόρευαν

«Νά φκεῖ τό φῶς, ἡ Μάνα μας, καθένας νά γελάσει, νά πεταλλίσουν τζι’ οἱ ψυσιές

τζι’ ἄνεσιν νά ’βρουν οἱ φτωσιές τζι’ ὁ τόπος νά γιορτάσει» (Δημήτρης Λιπέρτης).

Στερημένοι ἐλευθερίας οἱ Κύπριοι ἐξεγερθήκαμε γιά νά διεκδικήσουμε ὅ,τι εἴχαμε συνώνυμο τῆς λευτεριᾶς, τό σφιχταγκάλιασμα μέ τή Μάνα Ἑλλάδα. Ἄνθρωποι ὅλων τῶν ἡλικιῶν, ἄνδρες καί γυναῖκες, ἔτρεξαν νά συνεισφέρουν στόν ἀγώνα ὅσα περνοῦσαν ἀπό τά χέρια τους.

Οἱ μαθητές καί οἱ μαθήτριες, οἱ φοιτητές καί οἱ φοιτήτριες, ἡ ἀκμαία νεολαία τῆς Μεγαλονήσου ἀποκάλυψε τήν τιτάνια ψυχή της, πού συμβιβαζόταν μόνον μέ τή νίκη! 

Τό διαισθάνθηκε ἔγκαιρα ὁ στρατιωτικός ἀρχηγός τῆς Ε.Ο.Κ.Α., Στρατηγός Διγενής, γι’ αὐτό καί στό χαρτί πού σχεδίαζε τή δομή τοῦ ἀγώνα, ἀνάμεσα σ’ ἄλλα σχεδίασε καί μία εὐθεία γραμμή πού ἕνωνε τή λέξη «Ἀρχηγός» κατευθείαν μέ τήν «Ἄλκιμο Νεολαία τῆς Ε.Ο.Κ.Α» (Α.Ν.Ε. ἦταν ἡ νεανική ὀργάνωση τοῦ ἀγώνα), 

Μέ ἄλλα λόγια, ὁ Ἀρχηγός ἐκτίμησε τή μαθητιώσα καί φοιτητιώσα νεολαία ὡς πολύτιμους συνεργάτες, ἱκανούς νά ἀναλάβουν δύσκολες ἀποστολές γιά τήν ἐλευθερία τοῦ νησιοῦ.

Ἐξέφρασε πολλές φορές τήν ἐκτίμηση πού ἔτρεφε πρός τά ἡρωικά νιάτα τῆς Κύπρου. 

Σέ ἕναν πύρινο χαιρετισμό του, ἔγραφε ΣΤΑ ΚΥΠΡΙΑΚΑ ΝΕΙΑΤΑ:

«Ἐδείξατε διά μίαν ἀκόμη φοράν ὅτι μέσα σας ἀνάβει ἄσβεστη ἡ φλόγα τῶν μεγάλων ἰδεωδῶν του Ἔθνους. Μέ τήν ὁρμήν πολεμάρχων τῶν ἀπελευθερωτικῶν ἀγώνων μας, μέ τήν αὐτοθυσίαν ἐκείνων πού προτιμοῦν τόν θάνατον ἀπό τήν δουλείαν, φέρνετε κάθε μέρα τήν δόξαν τοῦ ἀγῶνος μας πιό ψηλά καί θά τήν φέρετε μιά μέρα ἐκεῖ “ποῦ δέν μπορεῖ ψηλότερα ἡ δόξα νά ψηλώση”. (...) Μή λυγίσετε μπροστά στή βία. Ἡφαίστειο νά γίνουν τά στήθια σας γιά νά ξεχύση τήν λάβα του, ὥστε νή μή ἀφήση τίποτε τό βρωμερό μίασμα τῆς τυραννίας πού μολύνει τό νησί μας. Ἡ λευτεριά στούς ὑποδούλους ἀποκτᾶται πάντα μέ τό αἷμα καί ὄχι μέ εἰρηνικές ψευτοφωνές. Αὐτές εἶναι ἴδιον μόνον τῶν δειλῶν. Τά τραύματα στούς ἀγῶνες εἶναι παράσημα (...)», 16/12/1957.

Πόσο πολύ ὑπολόγιζε τή δύναμη τῶν νέων, φαίνεται καί ἀπό ἕνα ἄλλο σημεῖο.

 Στό τέλος τοῦ ἐθνικοῦ ἀπελευθερωτικοῦ ἀγώνα, λίγο πρίν ἐγκαταλείψει τήν Κύπρο μέ βαρειά καρδιά, αἰσθάνθηκε τήν ἀνάγκη νά ἀποχαιρετήσει μέ ἐπιστολές του δύο κατηγορίες ἀνθρώπων: μία πρός τούς ἀντάρτες ἀγωνιστές καί μία ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΛΚΙΜΟΝ ΝΕΟΛΑΙΑΝ ΕΟΚΑ (Α.Ν.Ε.). 

Σάν ἐθνική ἐξομολόγηση ἔγραφε στή νεολαία: 

«Σέ καμάρωνα. Σέ ἐθαύμαζα. Ἡ ψυχή μου ἐσκίρτα στήν ὁρμή τῶν ἐθνικῶν ἐκδηλώσεών σου. Ἔνιωθα τόν παλμό σου, ὁ ὁποῖος μέ ἔσπρωχνε στάς πιό τολμηράς ἀποφάσεις μου, γιατί ἤξερα πώς θά σέ εὕρισκα πάντα πλάι μου, ἐκτελεστήν πιστόν, ἀλλά καί τολμηρόν. Χάραξες τόν δρόμον, πού πρέπει νά ἀκολουθῆ ἡ νεολαία στούς ἀγώνας τοῦ Ἔθνους. Τό παράδειγμά σου θά ἐμπνέη τάς ἐπερχομένας γενεάς. Ἡ Κύπρος, ὁ Ἑλληνισμός καί ἐγώ ὁ Ἀρχηγός σου, σέ καμαρώνουμε (...)»(13/3/1959).

Τό νεανικό σφρίγος ἔδινε συνεχῶς στόν Στρατηγό Γρίβα μία βεβαιότητα θριάμβου. 

Τό γνώριζε καλά πώς 

«Ἡ Νεολαία εἶναι ὁ καθρέπτης ἑνός Ἔθνους. Νεολαία ἀδιάφορος εἰς ἐξορμήσεις δι’ Ἐθνικάς ἐπιδιώξεις, μαρτυρεῖ παρακμήν, ἐάν μή βαθυτέραν κοινωνικήν καί ἐθνικήν σῆψιν». 

Ἔτσι ἡ νεολαία τῆς Κύπρου, ἡ νεολαία τῆς Ε.Ο.Κ.Α. ἀνέλαβε τόσο σπουδαία ἀποστολή, ὅσο τῆς ἀξίζει.

Γιά χάρη της ἐκδίδονταν τά περιοδικά «Ἀγωγή Νέων» (γιά τά παιδιά τοῦ Δημοτικοῦ) καί «Ἐγερτήριον Σάλπισμα» (γιά τούς μεγαλυτέρους), μέ τήν κρυφή μέριμνα ἀγωνιστῶν καθηγητῶν.

Τά μέλη τῆς Α.Ν.Ε. ἦταν χωρισμένα σέ τέσσερις κατηγορίες. 

Πρῶτα ἦταν οἱ ἐνδοσχολικοί σύνδεσμοι, δηλαδή οἱ μαθητές πού ἔβρισκαν συμμαθητές τους καί τούς στρατολογοῦσαν στόν ἀγώνα. 

Ἔπειτα ἦταν τά ἀγόρια πού μποροῦσαν νά ἀναλάβουν ἀποστολές ἔξω ἀπό τό σχολεῖο. 

Ξεχωριστά ἦταν οἱ νέες πού κι αὐτές ἀναλάμβαναν ἐξωσχολικές ἀποστολές. 

Τέταρτη κατηγορία ἦταν οἱ μαχητικές ὁμάδες, πού ἀναλάμβαναν πιό ἐπικίνδυνες ἀποστολές. 

Ὅλοι οἱ μαθητές – μέλη ὁρκίζονταν «ὁ ἀγώνας τόν ὁποῖον ἀνέλαβα νά ὑπηρετήσω ὥς τή νίκη...», μά ὁ καθένας εἶχε ξεκάθαρη θέση, ἦταν αὐστηρά καθορισμένη ἡ ἀποστολή του.

Θαυμάζει κανείς τή νεολαία πού, ἀψηφώντας τούς κινδύνους, ρίχνεται μέ αὐταπάρνηση στόν ἀγώνα γιά νά ἐκτελέσει τό ἔργο πού τοῦ ἀνέθεσε ἡ Λευτεριά! Ποῦ χρόνος νά ἀράξει ἀποχαυνωμένη καί δίχως σκοπό ζωῆς, ὅταν ἔχει νά τρέξει ἐδῶ κι ἐκεῖ γιά νά φτάσει μία ὥρα ἀρχύτερα στήν πολυπόθητη νίκη;

Πολύπλευρο τό ἔργο της, πού ὅλοι ἔβρισκαν τόν τρόπο νά ἀγωνιστοῦν μέ τά ἰδιαίτερα χαρίσματά τους, πάντοτε σύμφωνα μέ τίς ὁδηγίες τῶν ὑπεύθυνων Τομεαρχῶν καί τοῦ Ἀρχηγοῦ. 

Μερικοί μάζευαν πατριωτικά ποιήματα πού εἶχαν γραφτεῖ παλαιότερα γιά χρήση τους στά περιοδικά ἤ σέ γιορτές. Ὅσοι εἶχαν τό ταλέντο, ἔγραφαν ποιήματα γιά τήν Πατρίδα καί ἄλλοι τά μελοποιοῦσαν. Μαζεύονταν σέ χορωδίες καί διοργάνωναν ἐκδηλώσεις σέ πόλεις καί χωριά, ὅπου τραγουδοῦσαν τά μελοποιημένα τραγούδια τοῦ ἀγώνα. Οἱ φιλάθλοι ἐγγράφονταν στά ἀθλητικά σωματεῖα, τά ὁποῖα μετατράπηκαν σέ ὁμάδες ἀγωνιστῶν πού χρησιμοποιοῦσαν τόν ἀθλητισμό γιά νά ἀποκρύβουν τήν ἐθνική δραστηριότητά τους. Οἱ παῖκτες τοῦ Ὀλυμπιακοῦ, τοῦ ΑΠΟΕΛ, τῆς Ἀνόρθωσης, τοῦ Ἀπόλλωνα, τῆς Ἕνωσης Ἁγίων Ὁμολογητῶν, τοῦ Κεραυνοῦ Στροβόλου, τοῦ Ἀχιλλέα Καϊμακλίου, τῆς Ἕνωσης Νέων Ἁγίου Δομετίου, τοῦ Ὀλύμπου Ἀγλαντζιᾶς, τῆς ΕΘΑ Ἔγκωμης, τοῦ Εὐαγγελισμοῦ Παλλουριώτισσας καί δεκάδων ἄλλων σωματείων, κάτω ἀπό τήν ἔγχρωμη φανέλα τῆς ὁμάδας ἔκρυβαν μία καρδιά πού παλλόταν γιά λευτεριά! 

 μεταξύ τῶν ἀθλητῶν ὁ Εὐαγόρας Παλληκαρίδης).

Στά μικρότερα παιδιά εἶχε ἀνατεθεῖ ἡ ἀνύψωση ἑλληνικῶν σημαίων στά σχολεῖα τους, γιά νά σιωπήσουν τά στόματα πού ἀθυρόστομα ἔλεγαν ἀγγλιστί ὅτι ἡ Ἑλληνική Σημαία εἶναι ξένη πρός τά Ἑλληνόπουλα . 

Κάποιοι εἶχαν τήν εὐθύνη νά ἀρθρογραφοῦν στά ἀγωνιστικά ἔντυπα, νά βοηθοῦν στήν ἐκτύπωσή τους, νά τά μεταφέρουν στούς ἄλλους πού θά τά διαμοίραζαν. Ὁρισμένοι εἶχαν χρέος νά κρύψουν στό σπίτι τους τή γραφομηχανή, τόν πολύγραφο ἤ τά φυλλάδια τῆς Ε.Ο.Κ.Α. Μερικοί πάλιν ἦταν ὑπεύθυνοι νά παραλάβουν τίς παράνομες προκηρύξεις καί ἀποβραδύς νά γεμίσουν τούς δρόμους τοῦ χωριοῦ μέ τό ἐπαναστατικό μήνυμα. 

Οἱ λίγο πιό ριψοκίνδυνοι ἔβγαιναν τή νύχτα καί ἔγραφαν στούς τοίχους «Ἔξω οἱ Ἄγγλοι», «Τήν Ἑλλάδα θέλομεν καί ἄς τρώγωμεν πέτρες», «Σκλάβοι στά ὅπλα» καί ἄλλα ἀντιαποικιακά συνθήματα. ἀναρτοῦσαν πανό σέ κεντρικά σημεῖα τοῦ χωριοῦ ἤ τῆς πόλης. 

Ὅποιοι ἀναλάμβαναν τήν ἀφισοκόλληση, ἔβρισκαν πρωτότυπους τρόπους νά κολλοῦν τίς ἀφίσες· μία φορά πῆραν γόμα παπουτσιῶν καί μία ἄλλη φορᾶ, οἱ μαθήτριες ἔφτιαξαν ζυμάρι καί κολλοῦσαν μέ αὐτό. 

Οἱ ἐνδοσχολικοί σύνδεσμοι ἦταν ἐπιφορτισμένοι νά διατηροῦν τούς συμμαθητές τους σέ ἐγρήγορση καί νά ὑποκινοῦν δυναμικές διαδηλώσεις καί πινακιδοφορίες. 

Ἡ διοργάνωση διαδηλώσεων εἶχε πολύ μεγάλη σημασία, διότι ἀναγκάζονταν οἱ ἀποικιοκρατικές ἀρχές νά κατεβάσουν ἀπό τά χωριά στρατιωτικές καί ἀστυνομικές δυνάμεις γιά νά καταστείλουν τήν ἀταξία, ἀφήνοντας πιό ἐλεύθερο τό πεδίο στούς ἀντάρτες γιά νά δροῦν.

Μέ τίς μαχητικές διαδηλώσεις οἱ μαθητές ἔδειξαν στόν δυνάστη τήν ἀταλάντευτη ἀπόφασή τους γιά δικαίωση. Σέ μία τέτοια διαδήλωση, πυροβολήθηκε στήν καρδιά ὁ δεκαοκτάχρονος Πέτρος Γιάλλουρος -ἄριστος μαθητής καί σημαιοφόρος του Γυμνασίου Ἀμμοχώστου- καί βάφοντας τό ἀμμοχωστιανό χῶμα μέ τό αἷμα τοῦ φώναξε «Ζήτω ἡ Ἕνωσις!» (+7/2/1956). 

Παρομοίως καί ὁ ἑπτάχρονος ἥρωας Δημητράκης Δημητριάδης ἀπό τή Λάρνακα, πυροβολήθηκε στό πρόσωπο ἀπό Ἄγγλο στρατιώτη, ἐπειδή τοῦ πετοῦσε πέτρες καί φώναζε τό αὐτονόητο τοῦ ἀγώνα: «Ἕνωσις, ἕνωσις!» (+14/3/1956). Ἡ θυσία τοῦ μικροῦ Δημήτρη στάθηκε ἀφορή νά γράψει ὁ Ἀρχηγός Διγενής ὅτι «ἡ μαθητιώσα Νεολαία, ἀσυγκράτητος, ἦτο ἑτοίμη διά κάθε θυσίαν. Ἤμην πολύ ὑπερήφανος δι’ αὐτήν. Ἡ ἀποφασιστικότης της προεμήνυε τήν Νίκην».

Στούς περισσότερο ἐχέμυθους, ἡ Ε.Ο.Κ.Α. ἐμπιστευόταν τή μεταφορά ἀπόρρητων διαταγῶν ἀπό τόν Ἀρχηγό στούς συνδέσμους, ἀπό τούς τομεάρχες στούς ἀντάρτες κ.ο.κ. 

Ἡ Ἔλσα Γιωργαλλῆ ἦταν μαθήτρια Δημοτικοῦ στή Λευκωσία· μετέφερε ἔγγραφα καί ὅπλα καί, λόγω τοῦ ξανθοῦ της χρώματος, περνοῦσε χωρίς ἐλέγχους, ξεγελώντας τούς Ἄγγλους στρατιῶτες πώς εἶναι ὁμοεθνής τους. Ὅμως μία φορά δέν ἔπιασε τό κόλπο, τήν ἀνακάλυψαν, τήν φυλάκισαν στό Special Branch γιά ἀνάκριση μέ ἀπειλές καί ἐκφοβισμό καί κατόπιν τήν ἄφησαν ἐλεύθερη.

Οἱ ἄλλοι ἀπολύτως ἔμπιστοι μαθητές στέλνοντας σέ ἀστυνομικά τμήματα καί στρατιωτικούς καταυλισμούς τῶν Ἄγγλων, γιά νά παρατηρήσουν καί νά χαρτογραφήσουν τούς χώρους, ὥστε νά καταστεῖ πιό εὔκολη καί ἀποτελεσματική ἐνδεχόμενη ἐπίθεση τῶν ἀνταρτῶν τῆς Ε.Ο.Κ.Α. 

Ἐπίσης, ὑπῆρξαν παιδιά πού βοήθησαν τά μέγιστα, μέ τό πολυμήχανο μυαλό τους, στή διαφυγή παγιδευμένων ἀγωνιστῶν, στήν παρακολούθηση προδοτῶν, στήν κατασκοπεία ἐναντίον τοῦ κατοχικοῦ ἀποικιοκρατικοῦ στρατοῦ καί στή συγκέντρωση ὁποιασδήποτε πληροφορίας-ψιθύρου ἔπεφτε στήν ἀντίληψή τους καί σχετιζόταν μέ τόν ἀγώνα.

Η Ε.Ο.Κ.Α. ἐπέλεγε ἀπό τούς μεγαλύτερους μαθητές, τούς ἀπόλυτα ἔμπιστους καί τούς ἀνέθετε τήν κατασκευή βομβῶν, τή μεταφορά ὁπλισμοῦ στούς ἀγωνιστές καί τήν πρόκληση δολιοφθορῶν σέ ὀχήματα καί ἐγκαταστάσεις τῶν ἀποικιοκρατῶν. Ἡ ἀποστολή αὐτή ἦταν πάρα πολύ ἐπικίνδυνη, ἀφοῦ συνέβηκαν ἐκρήξεις βομβῶν κατά τή διάρκεια τῆς κατασκευῆς τους, μέ ἀποτέλεσμα τόν ἀκαριαῖο θάνατο τοῦ ἥρωα κατασκευαστῆ. 

Ἡ μαθήτρια τοῦ Παγκυπρίου Γυμνασίου Βέρα Κορφιώτου εἶχε αὐτή τήν ἀποστολή, εὐτυχῶς χωρίς νά συμβεῖ ἔκρηξη· κατασκεύαζε χειροβομβίδες καί τίς ἔκρυβε στήν τσέπη τῆς μαθητικῆς μπλέ φούστας της γιά νά τίς μεταφέρει. Εἶχε τήν ἀνδρεία νά ρίξει χειροβομβίδα σέ βρετανικό ὄχημα, μετά ἀπό ἐντολή τοῦ Τομεάρχη της. Ἄλλες φορές παρέδιδε τίς βόμβες στόν Κυριάκο Μαρκίδη, παιδί τοῦ Δημοτικοῦ, ὁ ὁποῖος τίς τύλιγε σέ ἐσωτερικό λάστιχο αὐτοκινήτου καί τίς ἔκρυβε στόν κῆπο τοῦ σπιτιοῦ του. Ἔτσι χανόταν ἡ ὀσμή τῆς πυρίτιδας καί τά ἀνιχνευτικά σκυλιά τῶν κατακτητῶν δέν ἐντόπιζαν τίποτε.

Αὐτά εἶναι ἕνα δεῖγμα ἀπό ὅσα ἔκανε ἡ νεολαία γιά τόν ἀγώνα, γραμμένα σέ λίγες γραμμές. Σκόπιμα ἀφέθηκαν δύο ἐνέργειες τῶν παιδιῶν τελευταῖες, ὄχι γιατί ἦταν οἱ πιό ριψοκίνδυνες ἤ οἱ πιό ἀσήμαντες, ἀλλά ἐπειδή χρειάζεται νά τούς δώσουμε ἰδιαίτερη προσοχή σήμερα. Ἄν θεωρήσαμε ὅτι ἡ ἀποικιοκρατία ἦταν ἕνα κεφάλαιο τῆς Ἱστορίας πού ἔκλεισε καί ὁ ἀντιαποικιακός ἀγώνας τελείωσε, τότε πλανόμαστε οἰκτρά. Βέβαια, σήμερα ἡ ἀποικιοκρατία δέν γίνεται μέ ὁπλισμένους στρατιῶτες ἤ μέ ἑλικόπτερα πού χύνουν βενζίνη κι οὔτε, φυσικά, εἶναι ἀνάγκη νά μεταφέρουμε χειροβομβίδες καί πιστόλια στίς τσέπες μας. Ὅμως εἶναι πολιτισμικά εὐεργετικό νά μήν «προσκυνᾶμε» ἀδιάκριτα ὁ,τιδήποτε χαμερπές ἕρπει ἀπό ἀνατολή καί δύση. Τοῦτο τό πνεῦμα τῆς διάκρισης, ἀσφαλῶς μέ τήν ὀρθόδοξη-πατερική ἔννοια, εἶναι ἀπαραίτητο, ἐάν θέλουμε νά ζοῦμε ἐθνικά γιά αἰῶνες σέ τοῦτο τόν τόπο καί νά μήν ἐπιβιώνουμε χρόνια πολλά.

Τήν ἐποχή ἐκείνη ἦταν αὐτονόητη ἡ παθητική ἀντίσταση, δηλαδή ἕνα εἶδος ἀντίστασης πρός τόν κατακτητή, ναί μέν ἀναίμακτο, ἀλλά πού θά τοῦ κόστιζε ἀκριβά. Εἶχε ἰσχύσει οἰκονομικό μποϋκοτάζ, ὁπότε ὅλοι ἀπέφευγαν νά ἀγοράζουν ὅποιο προϊόν πλάσαρε ἡ ἀποικιοκρατία. 

Ἔτσι, γιά παράδειγμα, κανένας δέν ἀγόραζε ροῦχα φτιαγμένα ἀπό τούς κατακτητές, ἀλλά ὅλοι ντύνονταν μέ ὑφάσματα πού ὕφαιναν οἱ ἑλληνίδες μάνες στόν κυπριακό ἀργαλειό. Καί τά παιδιά πού βγαίνανε βραδινή ἐξόρμηση μέ τήν μπογιά καί τό spray γιά νά γράψουν συνθήματα πού εὐφοροῦνταν ἀπό τήν πατριωτική τους ἀγωνία, ὅπου ἔβλεπαν πινακίδα (διαφημιστική ἤ τῆς ὁδικῆς κυκλοφορίας) γραμμένη μέ ἀγγλικά γράμματα, τά διέγραφαν μέ μία γραμμή. 

Ἀκόμα κι ὅταν ἡ ἀγγλική ἀποικιοκρατική κυβέρνηση μείωσε τίς ὧρες διδασκαλίας τῶν ἑλληνικῶν στά σχολεῖα καί αὔξησε τίς ὧρες τῶν ἀγγλικῶν, ὅλοι οἱ μαθητές ξεσηκώθηκαν μέ τέτοιες διαδηλώσεις, ὥστε οἱ Ἄγγλοι ἔκλεισαν τά σχολεῖα γιά τήν ὑπόλοιπη χρονιά. Τότε, ἀπό πεῖσμα καί φιλοπατρία, τά παιδιά πήγαιναν σέ ναούς καί σέ διάφορα σπίτια καί συνέχιζαν κανονικά τά μαθήματά τους, σάν ἕνα ἄλλο κρυφό σχολειό τῆς Ἱστορίας.

Τότε, τά ἑλληνικά γράμματα σήμαιναν φιλοπατρία! Τά ἑλληνικά γράμματα σήμαιναν ἄρνηση τῆς ἀποικιοκρατίας. Τά ἑλληνικά γράμματα σήμαιναν ἐλευθερία ἀπό τή σκλαβιά! Μέ πεῖσμα τά κρατοῦσαν, γιατί ἦταν συνυφασμένα μέ τή ζωή τους. Τά κρατοῦσαν γιατί σηματοδοτοῦσαν τήν ἑλληνική τους ταυτότητα, τή ρωμαίικη ψυχή τους. Σήμερα, μία νέα ἀποικιοκρατία πολεμᾶ τά παιδιά τῆς Κύπρου καί ἐμεῖς παραδοθήκαμε σ’ αὐτήν καί δέν τήν ἀπαρνούμαστε. Ἡ μόδα τῶν Greeklish. «Μά ὅλοι ἔτσι γράφουν», λέμε. Καί δέν ἀντιστεκόμαστε. Δέν πολεμοῦμε τήν πνευματική κατοχή πού μᾶς δουλώνει. Ὅ,τι εἶναι γραμμένο μέ ἑλληνικά γράμματα δέν μᾶς ἀρέσει, τό προτιμοῦμε νόθο, μεταλλαγμένο, ψεύτικο, πιασάρικο greeklish.

Ὅλοι ἔτσι γράφουν, ναί! Καί παλαιότερα, ὅλοι ἔτσι ἔγραφαν Ἱστορία: ἀγαπώντας τήν Πίστη καί τά Γράμματα τῆς Πατρίδας! Ἀλληλοενθαρρύνονταν μέ ἕνα «κρατῆστε τήν ψυχή σας». 

Κι οἱ σειρῆνες τῆς μόδας φωνάζουν σήμερα: apoikioκρατῆστε τήν ψυχή σας!