Μαθαίνοντας από την εκκλησιαστική μας ιστορία: Όταν ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος, αν και καθηρημένος από την Σύνοδο, "εδίδασκε και εχειροτόνει ... επισκόπους, ... πρεσβυτέρους και διακόνους"

ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ: Ο επιστήμων της Ιεροσύνης

Ο χαρακτηρισμός «επιστήμων της Ιεροσύνης» ανήκει ιστορικά – θεολογικά στο σύνολο των Ορθοδόξων της Κωνσταντινουπόλεως, οι οποίοι κρίνοντες με εκκλησιαστικά κριτήρια και όχι συναισθηματικά, ζήτησαν από τον αυτοκράτορα (397 μ. Χ.) για επίσκοπο τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο, που βίωνε άριστα την ιεροσύνη ως πίστη – θεωρία και ως δράση. Θεωρία – πίστη και δράση, αλληλοπεριλαμβανόμενες εκδηλώσεις του ανθρώπου. 

Σχετικά υπογραμμίζει ο Ιερός Πατήρ: «Εκκλησία δε λέγω, ου τόπον μόνον, αλλά και τρόπον· ου τοίχους Εκκλησίας, αλλά νόμους Εκκλησίας. Όταν καταφεύγεις εν Εκκλησία, μη τόπω καταφεύγεις αλλά γνώμη· Εκκλησία γαρ ου τοίχος και όροφος αλλά πίστις και βίος (P.G. 52, 396). Ως «Χρυσόστομος ο θεολόγος» χαρακτηρίσθηκε από τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά.

Ο Ι. Χρυσόστομος, ως Ορθόδοξος επίσκοπος, έδωσε στο ποίμνιό του το καθαρό απόσταγμα της πνευματικής ζωής του, ως αθροιστικό σύνολο των μοναχικών του ασκήσεων, της καθαρότητας της καρδιάς του και της θεολογικής του κατάρτισης.

Αναμφίβολα, εκεί που αρχίζει η ανθρώπινη σκοπιμότητα – συμβιβασμός, τελειώνει η αλήθεια (Ματθ. 5,37). Γι’ αυτό και ο μεγάλος αυτός πατέρας της Εκκλησίας, λειτούργησε στη ζωή του χωρίς σκοπιμότητες και συμβιβασμούς (αμαρτία), διότι συμμετείχε ολόκληρη η ύπαρξή του στην ένωση με το Χριστό.

Ο υπαρξιακός – υπαρξικός φιλόσοφος και θεολόγος Kierkegaard, εθαύμαζε και ζήλευε αυτή τη στάση ζωής του αγίου Ιωάννου. Να υπογραμμίσουμε και την ιστορική δράση του Ορθοδόξου πληρώματος της Κωνσταντινουπόλεως την εποχή εκείνη, που άγγιζε κατακόρυφες και υπέρτατες στιγμές της.

Μέσα στο πνευματικό πεδίο των Ορθοδόξων υπήρχε τα σύνολο, η μυρμηγκιά των εκκλησιαστικών παραδόσεων, ενώ η Ορθόδοξη αυτοσυνειδησία – φώτισή τους, ως ένας σφαιρικός οφθαλμός τοποθετημένος στο κέντρο της καρδιακής εκκλησιαστικής ζωής, δημιουργούσε εκκλησιαστικές παρεμβάσεις με την καθολικότερη όραση.

Σήμερα, δυστυχώς, δεν υπάρχει στο Ορθόδοξο πλήρωμα η ίδια έμπονη, υπαρξιακή βίωση της Ορθοδοξίας και η μαρτυρία της. Υπάρχει αποδυνάμωση της εκκλησιαστικής συνείδησης και απώλεια των συνόρων της Εκκλησίας, όπως αυτά έχουν καθοριστεί από τους Πατέρες και τις Οικουμενικές Συνόδους.

Αγνοεί, μεγάλη μερίδα κλήρου και λαού, τις Αποστολικές, Πατερικές και παραδοσιακές εκκλησιαστικές συντεταγμένες, σήμερα, που γίνεται προσπάθεια Οικουμενιστικής «σταθεροποίησης» της Ορθοδοξίας (Σύνοδος Κρήτης). Η σιωπή έναντι της αιρέσεως είναι συγκατάθεση, βεβαιώνει η Εκκλησία.

Οι υγιείς αντιδράσεις έναντι της αιρέσεως του οικουμενισμού εκλαμβάνονται ως «διάρρηξη» της εκκλησιαστικής ενότητας, ενώ η σιωπή ως διάκριση και ενότητα!

Ο π. Φιλόθεος Ζερβάκος τόνιζε χαρακτηριστικά: «κάμνωμεν υπακοήν εις όσα είναι σύμφωνα με εκείνα που μας εδίδαξαν και μας παρέδωκαν οι Άγιοι απόστολοι και οι άγιοι Πατέρες. Είς όσα είναι εναντία, μας παρήγγειλαν να μη κάμνωμεν υπακοήν» (τέταρτο εγερτήριο σάλπισμα). 

Ο Ι. Χρυσόστομος καθαιρέθηκε άδικα από μεγάλη σύνοδο, εξορίσθηκε και απέθανε στην εξορία.

Άξιο παρατηρήσεως είναι, ότι η σύνοδος που καθαίρεσε τον Χρυσόστομο, υπέγραφε ως «αγία σύνοδος»! Ο ίδιος δεν θεώρησε έγκυρη την καθαίρεσή του και γι’ αυτό: «και εδίδασκε και εχειροτόνει πολλούς μεν επισκόπους, πλείους δε πρεσβυτέρους και διακόνους» (Μ. Φώτιος). 

Στο μαρτυρικό βιογραφικό του αποκαλύπτεται η δύναμη της πίστεώς του.

Αποτελεί διαχρονικό παράδειγμα επισκοπικής ζωής, αφοβίας, ορθόδοξης πνευματικότητας και υψηλής εκκλησιολογίας – θεολογίας.

Μέσα στην Εκκλησιαστική παρεμβολή έγινε ο προσεκτικός και θεοφώτιστος ερμηνευτής των Γραφών, ο επίσκοπος που βεβαίωνε με θεϊκή δύναμη την ορθότητα της διδασκαλίας του.

Να σημειώσουμε, ότι μέσα στη Θεία Λειτουργία του, είναι κατατεθειμένη ολόκληρη η Ευαγγελική Παράδοση. Μέσα στη Λειτουργική αυτή εκμυστήρευση φανερώνεται αβίαστα, ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι Χριστοκεντρική και όχι επισκοποκεντρική (Παπισμός).

Η μελέτη των Χρυσοστομικών κείμενων έχει ιδιαίτερη σημασία για την εποχή μας διότι, όπως προειδοποίησε ο π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος, η μεγάλη αυτή αντιαιρετική ιδιοφυία, στόχος της Νέας Εποχής «δεν είναι να αδειάσουν οι Εκκλησίες, αλλά να γεμίσουν με ανθρώπους που θα έχουν αλλοιωμένο φρόνημα». 

Τέλος, ο Ι. Χρυσόστομος ενθαρρύνει και παρηγορεί τους σημερινούς συνειδητούς Ορθοδόξους λέγοντας: «Τέτοια είναι η αλήθεια· αν και την πολεμούν πολλοί αυτή θριαμβεύει» (ομιλία στον Απ. Παύλο).

Η Εκκλησία μας τον τιμά στις 13 Νοεμβρίου.

ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ