Επειδή κάποιοι φρόντισαν -σκόπιμα ή λόγω άγνοιας και επιπολαιότητας;- να εισάγουν την Γιόγκα στην επιμόρφωση νεοδιορίστων εκπαιδευτικών,
επιλέξαμε να δημοσιεύσουμε την συνέντευξη που ακολουθεί:
Γιόγκα και Εκπαίδευση, κάρμα, κάστες
(π. Αρσένιος Βλιαγκόφτης)
Ο
ειδικός επί των αιρέσεων και παραθρησκειών π. Αρσένιος Βλιαγκόφτης
ομιλεί στην ραδιοφωνική εκπομπή "Καταρτίζεσθε εν Κυρίω" του Δημοτικού
Ραδιοφώνου Πολυγύρου και αναπτύσσει το φλέγον θέμα: "Η γιόγκα στην
εκπαίδευση"
Χαίρετε, αγαπητοί ακροατές.
Σήμερα
στο μικρόφωνο της εκπομπής είναι ο π. Αρσένιος Βλιαγκόφτης, από τη Μονή
του Αγίου Αρσενίου από τη Σιθωνία της Χαλκιδικής. Σκέφθηκα να
ασχοληθούμε σήμερα με κάτι διαφορετικό και πήρα αφορμή από ένα θέμα που
προέκυψε τον τελευταίο καιρό, τον τελευταίο μήνα θα έλεγα· πρόκειται για
το ενδεχόμενο εισαγωγής της γιόγκα στα σχολεία.
Π.Α: Όσο
κι αν φαίνεται σε πολλούς απίστευτο έχουμε ένα τέτοιο ενδεχόμενο,
υπάρχει μια τέτοια περίπτωση. Βεβαίως δεν εντάσσεται στο Αναλυτικό
Πρόγραμμα αλλά η πρόθεση κάποιου Συμβούλου Φυσικής Αγωγής από την Αθήνα,
του κ. Νικολάου Τριπόδη, να οργανώσει σεμινάρια εισαγωγής στη γιόγκα
για εκπαιδευτικούς και μάλιστα και της Πρωτοβάθμιας και της
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, μ’ άλλα λόγια απευθύνεται και σε δασκάλους
και σε καθηγητές, μας δίνει λοιπόν το θέμα της σημερινής εκπομπής:
γιόγκα και Εκπαίδευση. Τι είναι όμως η γιόγκα;
Τα
τελευταία χρόνια, βέβαια, αυτός ο όρος πηγαινοέρχεται στα Μ.Μ.Ε. και σε
περιοδικά ευρείας κυκλοφορίας, σε εκπομπές και λίγο πολύ όλοι τον έχουν
ακούσει και κάτι ξέρουν. Αλλά μάλλον όχι αυτό που πραγματικά είναι!
Έτσι λοιπόν σήμερα θα ασχοληθούμε με τη γιόγκα και το Διαλογισμό έτσι
όπως πραγματικά είναι και όχι έτσι όπως συνήθως παρουσιάζεται από αυτούς
που πωλούν αυτό το προϊόν.
Συνήθως λοιπόν στην πατρίδα μας στην Ελλάδα, αλλά και στη Δύση γενικότερα, στην Ευρώπη και στην Αμερική παρουσιάζεται η γιόγκα ως μία γυμναστική, ως μία τέχνη, ακόμη και ως μία επιστήμη. Και
θα ήθελα να εξετάσουμε το καθένα από αυτά χωριστά, για να δούμε αν
ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Και επαναλαμβάνω ότι την αφορμή μάς
τη δίνει η κίνηση του Συμβούλου Φυσικής Αγωγής από την Αθήνα, του κ.
Τριπόδη, να οργανώσει σεμινάριο εκμάθησης γιόγκα για δασκάλους και για
καθηγητές. Απ’ τη μια μεριά ο κ. Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής παρουσιάζει τη
γιόγκα ως μία γυμναστική, έτσι εντάσσεται και στο αντικείμενό του
υποτίθεται, μας λέει ότι είναι γυμναστική· από την άλλη μεριά όμως βλέπω
ότι στο πρόγραμμά του έχει και θέμα «Φιλοσοφία της γιόγκα». Άρα λοιπόν δεν είναι μόνο γυμναστική, είναι και κάτι άλλο.
Επίσης
από τα θέματα του σεμιναρίου βλέπει κανείς ότι έρχεται σε επαφή με
κάποιους όρους σανσκριτικούς· μιλούν για ασάνες. Ασάνες είναι οι στάσεις
στη γιόγκα. Μια δασκάλα, επίσης, της νίντρα γιόγκα θα διδάξει· η νίντρα
γιόγκα είναι μια από τις διάφορες τάσεις και σχολές της γιόγκα. Και εν
πάση περιπτώσει αυτό, το οποίο θα δούμε, είναι αν πρόκειται για μία
γυμναστική ή αν πρόκειται μόνο για γυμναστική.
Στο
σημείο αυτό, αγαπητοί φίλοι, μας ξεκαθαρίζει τα πράγματα ένας γκουρού.
Γκουρού στον Ινδουισμό λέγονται οι –υποτίθεται- φωτισμένοι δάσκαλοι, οι
οποίοι είναι σε θέση –υποτίθεται- να οδηγήσουν και τους μαθητές τους στη
φώτιση· τώρα τι είδους είναι αυτή φώτιση, θα το δούμε. Αλλά ένας
γκουρού, ένας φωτισμένος δάσκαλος δηλαδή, σύμφωνα με τη δική τους
πάντοτε αντίληψη, είναι μια αυθεντία στα θέματα τα πνευματικά και αξίζει
να δούμε τι μας λέει επάνω σ’ αυτό το θέμα, παρότι ο ίδιος δεν το
εφαρμόζει, δηλαδή είναι και αυτός από τους βασικούς καλλιεργητές της
σύγχυσης που παρουσιάζουν τη γιόγκα ως γυμναστική. Σε μία στιγμή
ειλικρίνειας, απευθυνόμενος σε στελέχη της κίνησής του, ο γκουρού
Σατυανάντα, πέθανε πριν από είκοσι χρόνια περίπου, λέει τα εξής, και τα
διαβάζω από το περιοδικό τους που ονομάζεται «Γιόγκα»· είναι από το
τεύχος 1, του 1980, σελίδα 6. Λέει λοιπόν ο γκουρού Σατυανάντα:
«Ποιος
είναι ο αληθινός σκοπός της γιόγκα; Αυτούς που ζητούν στην κίνηση την
ομορφιά, τους παραπέμπουμε στα κέντρα ομορφιάς. Εκείνους που θέλουν με
τη γιόγκα να φορμάρουν το σώμα τους, τους συνιστούμε να παν στα κέντρα
φυσιοθεραπευτικής αγωγής. Γιατί», προσέξτε, «γιατί», λέγει ο γκουρού Σατυανάντα, «στα κέντρα της γιόγκα θα πρέπει μόνον ο σκοπός της αναπτύξεως της συνειδητότητάς σου να σε φέρει. Με αυτό το πνεύμα», συνεχίζει ο γκουρού, «και μόνον, έχουμε θέσει σε λειτουργία αρκετά ανά τον κόσμο άσραμ».
Άσραμ
είναι τα ινδουιστικά κοινόβια στα οποία καλλιεργείται η γίογκα. Άρα
λοιπόν μας λέει εδώ ξεκάθαρα ο Ινδός γκουρού -και τι χρείαν έχομεν άλλων
μαρτύρων;- ότι η γιόγκα δεν είναι μία γυμναστική. Εάν κάποιος θέλει να
κάνει γυμναστική συνιστά ο γκουρού να πάει σ’ ένα γυμναστήριο. Στη
γιόγκα, λέει, πρέπει να σας φέρνει ο σκοπός της ανάπτυξης της
συνειδητότητας.
Όπως
είπα όμως και νωρίτερα αυτό που εδώ, σε μία στιγμή ειλικρίνειας, το
ομολογεί μιλώντας σε στελέχη της κίνησής του δεν το εφαρμόζει προς τα
έξω, διότι η επικοινωνιακή γραμμή και της συγκεκριμένης ομάδας αλλά και
όλων των ομάδων γιόγκα που δραστηριοποιούνται στη Δύση είναι αυτή: ότι
δηλαδή η γιόγκα είναι ανεξάρτητη από θρησκεία, δεν έχει θρησκευτικό
χαρακτήρα, είναι μία γυμναστική, είναι μία τέχνη, είναι μία επιστήμη.
Λοιπόν, άρα σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του γκουρού Σατυανάντα, δεν
είναι γυμναστική· ή τουλάχιστον δεν είναι κυρίως γυμναστική. Διότι, όπως
λέγει και ένας Γερμανός μελετητής των σεκτών και του ινδουισμού, ο
Φρήντριχ Χάακ (F. W. Haack), μπορεί στο στρατό κάποιος να πει ότι
ωφελήθηκε σωματικά διότι έκανε και ασκήσεις γυμναστικής, αλλά ο στρατός
δεν έχει αυτόν τον σκοπό, δεν είναι ένα γυμναστήριο, έχει άλλο σκοπό ο
στρατός· στο στρατό όμως κάποιος μπορεί να ωφεληθεί από το τρέξιμο κι
από τις σωματικές ασκήσεις.
Κατά
τον ίδιο τρόπο η γιόγκα μπορεί να έχει σωματικές ασκήσεις αλλά δεν
είναι αυτό η ουσία της, δεν είναι αυτό κυρίως. Η γιόγκα, όπως λέει ο
Σατυανάντα, είναι ένας δρόμος για ανάπτυξη της συνειδητότητας, σύμφωνα
βέβαια με την δική τους την αντίληψη, και θα δούμε ποια είναι αυτή.
Είναι ένας δρόμος, όπως λένε, προς τη φώτιση, ένα μονοπάτι προς τη
φώτιση. Άρα λοιπόν δεν είναι γυμναστική, είναι ψέμα να παρουσιάζεται η
γιόγκα ως γυμναστική.
Το
άλλο ψέμα ή παραπλάνηση, η οποία είναι ευρέως διαδεδομένη σχετικά με τη
γιόγκα, είναι ότι πρόκειται για μία επιστήμη. Και σ’ αυτό το θέμα
διαψεύδονται από τα δικά τους τα κείμενα, κι αυτό έχει σημασία ότι εδώ
δηλαδή δεν μιλάει κάποιος άλλος, κάποιος ο οποίος απορρίπτει τη γιόγκα ή
τη βλέπει με μάτι κριτικό, αλλά τα δικά τους τα κείμενα τα ινδουιστικά,
λένε ότι η γιόγκα δεν είναι επιστήμη. Στον Ινδουισμό υπάρχει το
κείμενο, το πιο ιερό, ας το πούμε έτσι, το δικό τους, που λέγεται
Μπαγκαβάτ Γκιτά· στα ελληνικά μεταφραζόμενο σημαίνει «θεϊκό τραγούδι».
Εκεί λοιπόν στη Μπαγκαβάτ Γκιτά, στο Θεϊκό Τραγούδι, ο θεός του
Ινδουισμού Κρίσνα –βέβαια για μας ψεύτικος θεός- λέει ότι η γιόγκα είναι
μία δική του αποκάλυψη στους ανθρώπους. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό.
Εάν λοιπόν είναι, σύμφωνα με τα ιερά κείμενα των ινδουιστών, εάν είναι η
γιόγκα μία αποκάλυψη του θεού Κρίσνα στον άνθρωπο, πάει να πει πως δεν
είναι επιστήμη! Και πάντως δεν είναι επιστήμη με τον τρόπο που ο δυτικός
άνθρωπος εννοεί τον όρο επιστήμη.
Άρα λοιπόν ούτε γυμναστική ούτε επιστήμη.
Τι
γίνεται όμως; Γιατί επέλεξαν οι Ινδοί γκουρού να παρουσιάζουν κατ’
αυτόν τον τρόπο τη γιόγκα στη Δύση; Διαπίστωσαν, αγαπητοί φίλοι, ότι οι
δυτικοί άνθρωποι έχουν σε μεγάλη υπόληψη την επιστήμη, τον ορθό λόγο,
τον ορθολογισμό. Διαπίστωσαν επίσης ότι η μεγάλη πλειοψηφία των δυτικών
δεν θα ήταν πρόθυμοι ν’ αλλάξουν τη θρησκεία τους και να ασπασθούν, ας
πούμε, τον Ινδουισμό ή το Βουδισμό, διότι και στον Βουδισμό υπάρχει η
γιόγκα· ο Βουδισμός είναι μια εξέλιξη, αν θέλετε, του Ινδουισμού, έτσι
να το πούμε πολύ απλά, κι εκεί υπάρχει γιόγκα. Δεν είναι πρόθυμοι οι
δυτικοί, εκ πρώτης όψεως, να αφήσουν τα δικά τους τα πιστεύω και να
γίνουν βουδιστές ή ινδουιστές, γι’ αυτό λοιπόν και δεν τους λένε ότι
είναι η γιόγκα αναπόσπαστο τμήμα μιας θρησκείας, συγκεκριμένα του
Ινδουισμού ή του Βουδισμού, αλλά τους λένε ότι είναι ουδέτερο
θρησκευτικά, ότι είναι μια επιστήμη, ότι είναι μια γυμναστική. Άρα
λοιπόν