Ὀρθοδοξία καὶ Παιδεία

Γράφει ὁ Κωνσταντῖνος Χολέβας, Πολιτικὸς Ἐπιστήμων

Ἀκούγονται κατὰ καιροὺς ἀπόψεις στελεχῶν τῆς Ἀριστερᾶς κατὰ τοῦ περιεχομένου τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν καὶ κατὰ τοῦ ἐκκλησιασμοῦ στὰ σχολεῖα. 

Ἐπειδὴ ὅλοι αὐτοὶ ἐπικαλοῦνται ἀορίστως καὶ ἀσαφῶς τὸ Σύνταγμα, τὶς Διεθνεῖς Συμβάσεις Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων ἢ κάποιες ἄλλες ἀξίες, κρίνω σκόπιμο νὰ θυμίσω ὅτι τὸ 1995 τὸ Ἀνώτατο Διοικητικὸ Δικαστήριο τῆς χώρας μας, δηλαδὴ τὸ Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας (ΣτΈ), ἀσχολήθηκε μὲ τὸ ζήτημα τῆς ὀρθόδοξης ἀγωγῆς στὴν ἑλληνικὴ στοιχειώδη καὶ μέση παιδεία. 

Ἡ ἀπόφαση ποὺ ἐλήφθη βασίζεται στὸ ἰσχῦον Σύνταγμα καὶ στὴ Συνθήκη τῆς Ρώμης τοῦ 1950 περὶ Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων καὶ Ἐλευθεριῶν. Η ἀπόφαση, μὲ ἀριθμὸ 3356 1995, θὰ μποροῦσε νὰ συνοψιστεῖ ὡς ἑξῆς, ἀποφεύγοντας τὴν αὐστηρὴ νομικὴ ὁρολογία γιὰ διευκόλυνση τῶν ἀναγνωστῶν μας: 

1. Το Σύνταγμά μας ἀναγνωρίζει τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὡς ἐπικρατοῦσα θρησκεία, δηλαδὴ ὡς θρησκεία τῆς συντριπτικῆς πλειοψηφίας τῶν Ἑλλήνων. 

2. Παράλληλα τὸ Σύνταγμα κατοχυρώνει τὴ θρησκευτικὴ ἐλευθερία, εἰδικότερη ἐκδήλωση τῆς ὁποίας ἀποτελεῖ τὸ δικαίωμα τοῦ γονέα ἢ τοῦ κηδεμόνα νὰ διαπαιδαγωγεῖ τὰ παιδιά του ἢ τοὺς ὑπ' αὐτοῦ κηδεμονευομένους συμφώνως πρὸς τὶς θρησκευτικές του πεποιθήσεις, δικαίωμα τὸ ὁποῖο ἔχει πλέον καὶ διεθνῆ κατοχύρωση. 

3. Η Πολιτεία ὑποχρεοῦται νὰ διδάσκει στὰ τῶν Θρησκευτικῶν κατὰ τὸ ὀρθόδοξο χριστιανικὸ δόγμα καὶ μάλιστα ἐπὶ ἱκανὸ ἀριθμὸ ὡρῶν, διότι τὸ δόγμα αὐτὸ ἀποτελεῖ τὴ θρησκεία τῆς πλειοψηφίας τῶν Ἑλλήνων. Οἱ πολίτες ἐξάλλου ἔχουν ἀπὸ τὸ Σύνταγμα τὸ δικαίωμα νὰ ἀξιώσουν ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴ Πολιτεία νὰ παρέχει στὰ παιδιὰ τοὺς θρησκευτικὴ ἐκπαίδευση σύμφωνη μὲ αὐτὸ τὸ δόγμα. 

4. Ο ἁπλὸς νόμος δὲν μπορεῖ νὰ ἀπαγορεύσει τὴ διδασκαλία τοῦ ὀρθοδόξου χριστιανικοῦ μαθήματος στὰ σχολεῖα, γιατί διαφορετικὰ θὰ παραβίαζε τὶς διατάξεις τοῦ Συντάγματος ποὺ ἀναφέρονται στὴν ἐπικρατοῦσα θρησκεία καὶ στὴ θρησκευτικὴ ἐλευθερία τῶν Ἑλλήνων ὑπηκόων, οἱ ὁποῖοι στὴ συντριπτική τους πλειοψηφία ἀνήκουν στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. 

5. Κάθε ἑτερόδοξος (χριστιανὸς μὴ ὀρθόδοξος), ἐτερόθρησκος (π.χ, μουσουλμάνος, ἰνδουιστὴς κ.α.), ἄθρησκος ἢ ἄθεος μαθητὴς ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ μὴν παρακολουθήσει τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν καὶ νὰ μὴ συμμετάσχει στὴν προσευχὴ ἢ στὸν ἐκκλησιασμό. 

Βλέπουμε, λοιπόν, ὅτι τὸ μόνο ἁρμόδιο ὄργανο γιὰ νὰ ἑρμηνεύει τὸ Σύνταγμα σὲ συνδυασμὸ καὶ μὲ τὶς διεθνεῖς συμβάσεις ποὺ ὑπέγραψε ἡ χώρα μας, δηλαδὴ τὸ Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας, ἀναγνωρίζει τὴν ὑποχρέωση στὴ δημόσια διοίκηση νὰ διδάσκει στοὺς μαθητὲς τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν βασισμένο στὰ δόγματα καὶ στὶς ἀρχὲς τῆς Ὀρθοδοξίας. Βρίσκει, ὅμως, τὴ λύση τῆς ἀπαλλαγῆς, ὥστε νὰ μὴν περιορίζεται ἢ νὰ θίγεται μὲ ὁποιονδήποτε τρόπο ἡ θρησκευτικὴ συνείδηση τῶν γονέων ποὺ ἀνήκουν σὲ ἄλλη θρησκευτικὴ κοινότητα ἢ εἶναι θρησκευτικῶς ἀδιάφοροι.

Ἐπειδὴ οἱ ἀντιδρῶντες ἐπικαλοῦνται καὶ τὴν ἔνταξή μας στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση θυμίζω ὅτι στὴ Συνθήκη τῆς Λισαβόνας, τὸ οἰονεῖ Σύνταγμα τῆς Ε.Ε., ὁρίζεται σαφῶς ὅτι τὸ περιεχόμενο τῆς Παιδείας καὶ οἱ σχέσεις Ἐκκλησίας Πολιτείας ἀποτελοῦν τομεῖς ὅπου ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση δὲν παρεμβαίνει. Προφανώς, σέβεται τὸ γεγονὸς ὅτι αὐτὰ τὰ ζητήματα ἀποτελοῦν τὸν πυρήνα τῆς ἐθνικῆς ταυτότητας καὶ τῆς πολιτιστικῆς ἰδιοπροσωπίας κάθε λαοῦ καὶ ἀφήνει τὰ ἐθνικὰ Κοινοβούλια καὶ τὰ ἀνώτατα δικαστήρια κάθε χώρας νὰ ἀποφασίζουν. 

Ὅσον δὲ ἀφορᾶ τὸ Εὐρωπαϊκὸ Δικαστήριο Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων, ποὺ ἑδρεύει στὸ Στρασβοῦργο, θυμίζω ὅτι καὶ αὐτὸ προσφάτως ἀποδέχτηκε τὸ δικαίωμα κάθε χώρας νὰ διατηρεῖ τὴν πολιτιστική της ταυτότητα καὶ νὰ τὴν προβάλλει στὰ σχολεῖα (ὑπόθεση Ἐσταυρωμένου). 

Δημοκρατία

Πηγή