Mέρος 3ο- Από την Μικρασιατική Eκστρατεία (μετά την μάχη του Σαγγάριου) μέχρι το τραγικό τέλος της. Η Μικρασιατική Καταστροφή.

Συνεχίζουμε την παράθεση της  "Ιστορίας της Ελλάδος από τον Μέγα Αλέξανδρο έως την Μικρασιατική Καταστροφή", γραμμένη σε 5 (πέντε) σύντομες ενότητες που που έγραψε και μας έστειλε προς δημοσίευση ο εκπαιδευτικός του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας κ. Βασίλειος Ευσταθίου.

Mέρος 3^ο- Από την Μικρασιατική Eκστρατεία (μετά την μάχη του Σαγγάριου) μέχρι το τραγικό τέλος της.

Η Μικρασιατική Καταστροφή.

 
 

Σε αυτή την αμυντική γραμμή, η ελληνική στρατιά καθηλώθηκε για ένα ολόκληρο έτος, και ο χρόνος που ήταν σημαντικός και πολύτιμος, περνούσε άπρακτα και ανεκμετάλλευτα από την ελληνική πλευρά, σύμφωνα και με την παρότρυνση των Άγγλων να μην επιστρέψει πίσω ο στρατός, τη στιγμή μάλιστα που δεν υπήρχε καμιά οικονομική δυνατότητα από την Ελλάδα να συντηρηθεί, με τα ξένα κράτη να αρνούνται οποιοδήποτε οικονομική ενίσχυση μη δανείζοντάς μας, και το ίδιο αρνούταν και … η Αγγλία, η ‘σύμμαχος και σύμβουλος’ μας. 

Στο χάρτη σημειώνονται οι θέσεις της ελληνικής στρατιάς μετά τη μάχη στο Σαγγάριο.

Αυτό τελικά, ανάγκασε τον Έλληνα πρωθυπουργό να επινοήσει την πρωτόγνωρη λύση  της  διχοτόμησης  του  νομίσματος, με  το  μισό  να  μένει κέρδος στο στρατό, ώστε να αποφύγει έτσι κι άλλη υποτίμησή του. Την άνοιξη μάλιστα του 1922, μετά από επιδείνωση της υγείας του, ο Βασιλιάς επέστρεψε στην πρωτεύουσα της Ελλάδας.  Αντίθετα, τον χρόνο τον εκμεταλλεύτηκε με το παραπάνω η τουρκική πλευρά,  ανεφοδιαζόμενη μυστικώς από Ρώσους, Ιταλούς και  Γάλλους  και  στρατολογώντας  συνεχώς  περισσότερους  νέους άντρες που αναγνώριζαν τον Κεμάλ, ως τον νέο ηγέτη της Τουρκίας. Η μόνη προσπάθεια από την ελληνική πλευρά ήταν να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη και να μπορέσει έτσι  να  εκβιάσει τους Τούρκους και να αποτρέψει τον κίνδυνο που υπήρχε σε αυτή την κρίσιμη κατάσταση. Όμως ακόμα και σε αυτή τη προσπάθειά της βρήκε πάλι εμπόδιο….τους συμμάχους της Αντάντ, και μάλιστα την
Αγγλία που της το απαγόρευσε ρητά με τη μορφή απειλής. Βέβαια προτάθηκε στην ελληνική κυβέρνηση και η δημιουργία από τους ομογενείς του Πόντου δικού τους στρατού, επιστρατεύοντας τους Έλληνες της Μικράς Ασίας, όπου το μόνο που χρειαζόταν από την Ελλάδα ήταν να τους προμηθεύσει με τους απαραίτητους αξιωματικούς, οι οποίοι υπήρχαν και ήταν πρόθυμοι να προσφερθούν, και έτσι σε περίπτωση αποτυχίας της Μικρασιατικής Εκστρατείας, να μπορέσουν μετά να αντισταθούν και να σταματήσουν τη μανία των Τούρκων, χωρίς να τους παραδοθούν ανυπεράσπιστοι, και έτσι να επιδιώξουν την αυτονομία τους. Όμως η Ελληνική Κυβέρνηση δεν ανταποκρίθηκε σε μια τέτοια προσπάθεια, δίνοντας την εντύπωση ότι μια τέτοια  ιδέα αυτονόμησης των Ποντίων, χωρίς να εμπλέκεται η Ελλάδα, δεν την έβρισκε σύμφωνη. Μάλιστα κάποιοι, όπως ο αρμοστής της Σμύρνης, έκαναν και τα πάντα να αποτρέψουν την πραγματοποίηση αυτής της πρότασης, που ίσως και να είχε τελικά αποβεί σωτήρια για τους  Έλληνες της Μικράς Ασίας.

Ο Αύγουστος του 1922 βρήκε τους  Έλληνες στρατιώτες με πεσμένο το ηθικό, καθώς βρίσκονταν συνεχώς επί ένα έτος απειλούμενοι από τον εχθρικό στρατό, ο οποίος δεν έπαυσε να τους παρενοχλεί, προκαλώντας τους περισσότερες φθορές και ταλαιπωρίες, βρισκόμενοι σε μεγάλη απόσταση από τα παράλια, με αποτέλεσμα ο ανεφοδιασμός και η λήψη ενισχύσεων που μπορούσαν να γίνουν από τις παράλιες περιοχές να είναι δύσκολος, ενώ την ίδια στιγμή δεν έρχονταν οι απαραίτητες ενισχύσεις που έπρεπε να στείλει η ελληνική κυβέρνηση. Αυτός μάλιστα ήταν και ο λόγος, που οδήγησε τον αρχιστράτηγο Α.Παπούλα να παραιτηθεί και να αντικατασταθεί από ένα θεωρητικό στρατηγό που δεν είχε επαφή με το μέτωπο του πολέμου, τον Γ.Χατζηανέστη, και αυτό  επιβάρυνε την ήδη πολύ δύσκολη κατάσταση που βρισκόταν ο στρατός. Καθοριστικός παράγοντας που οδήγησε στη πτώση του ηθικού του βαριά καταπονημένου ελληνικού στρατού, είναι και η μεταφορά του εθνικού διχασμού μέσα στο  στρατόπεδο, είτε με την ασυμφωνία μεταξύ των Βενιζελικών-Βασιλικών αξιωματικών, είτε με την προπαγάνδα από το αντίπαλο στρατόπεδο  που φρόντιζε να φτάσουν στα χέρια των Ελλήνων στρατιωτών ελληνικά φυλλάδια και εφημερίδες, οι οποίες χρηματοδοτούμενες από ξένες μυστικές υπηρεσίες δημοσίευαν άρθρα, τα οποία σκοπό είχαν να εντείνουν το διχασμό των Ελλήνων.  Και ενώ η οργάνωση του ελληνικού στρατού  είχε παραμεληθεί (είχε γίνει και το σφάλμα οι επικοινωνίες να έχουν οργανωθεί με καλώδια επί στύλους, που εύκολα μπορούσαν να καταστραφούν από το εχθρικό στρατό, όπως και έγινε), το πιο τραγικό ήταν ότι η ελληνική ηγεσία είχε αφεθεί εντελώς απληροφόρητη και ούτε καν υποψιαζόταν τις εξελίξεις στο αντίπαλο στρατόπεδο, το οποίο ενδυναμώνονταν συνεχώς, και το οποίο από τη μεριά του γνώριζε άριστα σε τι κατάσταση βρίσκεται το ελληνικό στράτευμα.

 Τότε, ενώ είχαν έτσι τα πράγματα για τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα, τα ξημερώματα της 13 Αυγούστου (με το παλιό ημερολόγιο, δηλαδή  26  Αυγούστου  με το νέο ημερολόγιο) εκδηλώθηκε  μεγάλη  αντεπίθεση των Τούρκων στo σημαντικότερο σημείο  εγκατάστασης του ελληνικού στρατού, στο Αφιόν Καραχισάρ, που ήταν κέντρο ανεφοδιασμού. Λόγω της αναξιότητας κάποιων  αξιωματικών να πάρουν εγκαίρως σωστές αποφάσεις αντεπίθεσης ή άμυνας και να κινηθούν γρήγορα να τις εφαρμόσουν, να επικοινωνήσουν με τα υπόλοιπα τμήματα του στρατού (το δίκτυο των επικοινωνιών ως εύκολος στόχος που ήταν είχε καταστραφεί από τις εχθρικές δυνάμεις) για να μπορέσουν να αλληλοστηριχτούν, να αγωνιστούν με ηρωισμό να μπορέσουν να αναχαιτίσουν τον εχθρό και να ματαιώσουν τα σχέδιά του, εξ αιτίας αυτών των λόγων, ο στρατός όχι μόνο δεν μπόρεσε να αποκρούσει την τούρκικη αντεπίθεση, αλλά και ούτε μπόρεσε να υποχωρήσει με τάξη. Έτσι πρώτα διαλύθηκε το Α΄ Σώμα Στρατού με επικεφαλή τον Νικόλαο Τρικούπη, που δέχτηκε την τουρκική επίθεση στο Αφιόν Καραχισάρ, γιατί ο στρατηγός του αυτός άργησε να αντιδράσει με αντεπιθέσεις και έχοντας διακοπεί και οι επικοινωνίες, ο αγώνας πήρε δυσμενή εξέλιξη. Όταν βρέθηκε και περικυκλωμένος από το ιππικό, ο Τρικούπης διέταξε  σύμπτυξη εν ημέρα κάτω από τη παρακολούθηση της ηγεσίας των Τούρκων, η οποία την μετάτρεψε σε κατάρρευση και έτσι διαρρήχτηκε το μέτωπο. Και ενώ του Τρικούπη του δόθηκε η ευκαιρία λαμβάνοντας μήνυμα από αγγελιοφόρο να συναντήσει τις ελληνικές δυνάμεις του στρατηγού Φράγκου  στο Τουμλού Μπουνάρ, που τον περίμενε για λίγο αμυνόμενος, και να ενωθεί μαζί τους, αρνήθηκε να το κάνει, πράγμα που τον οδήγησε να δώσει άνιση μάχη λίγο αργότερα και να συντριβεί. Τελικά, με τα υπολείμματα του στρατού του, αφού περιπλανήθηκε λίγες μέρες, βρέθηκε περικυκλωμένος από Τούρκους, και χωρίς διάθεση να αντισταθεί, τους παραδόθηκε.  Ήταν πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία που παραδόθηκε υψηλόβαθμος αξιωματικός με τους αξιωματικούς του και του οπλίτες του. Αργότερα ο Ν.Τρικούπης επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου έγραψε και βιβλίο περιγράφοντας τι συνέβη τότε, όμως την ντροπή της παράδοσής του μετά από σειρά λαθών του που προσπαθεί να τα δικαιολογήσει στο βιβλίο του και να τα ρίξει σε άλλους, δεν μπορεί να την ξεπλύνει έτσι, γιατί η ευθύνη του για την πατρίδα δεν βρισκόταν στη συγγραφή βιβλίων, αλλά, όπως και άλλων, βρισκόταν στο να αγωνιστεί ηρωικά για την πατρίδα στο πεδίο της μάχης. Από τη πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης,  μέχρι που αιχμαλωτίστηκε ο Ν.Τρικούπης υπήρχε παντελή άγνοια της διάλυσης του στρατού, που την ακολούθησε και η  παράδοση και αιχμαλώτισή του ιδίου, και τον διόρισε τότε…αρχιστράτηγο του στρατού στη θέση του απόντα από το μέτωπο πρώην αρχιστράτηγου, που το μόνο που έκανε ήταν θεωρητικά σχέδια από μακριά. Και αυτόν τον διορισμό του Τρικούπη, του τον ανακοίνωσε την επομένη αυτοπροσώπως ο …Κεμάλ. Επομένως ο αιχμάλωτος των Τούρκων δεν ήταν απλά ένας στρατηγός, αλλά ο αρχιστράτηγος του ελληνικού στρατού, πράγμα που πιστοποιούσε τη διάλυση αυτού.

Τα υπόλοιπα τμήματα του στρατού έτρεξαν να φτάσουν στα παράλια για να περάσουν με πλοία στα ελληνικά νησιά (μάλλον σαν  μπουλούκι πια και όχι στρατός, προβαίνοντας πολλές φορές σε  ωμότητες κατά του Τουρκικού πληθυσμού, όπου και αξιωματικοί ακόμα διέταξαν να βάλλουν πυροβόλα κατά τούρκικων χωριών τα οποία δεν τους δέχτηκαν). Στη προσπάθειά τους να φτάσουν στα παράλια, πολλά  παγιδεύτηκαν στο δρόμο από τους Τούρκους, κι αν είχαν ικανούς και άξιους αξιωματικούς, αλλά και αν είχαν δυνάμεις και εφόδια, όσο μπορούσαν τους αντιμετώπισαν. Διαφορετικά, παραδόθηκαν χωρίς αντίσταση. Ευτυχώς, χάρη σε κάποιους έμπειρους και ηρωικούς αξιωματικούς, όπως ο Νικόλαος Πλαστήρας και ο Στ. Γονατάς, που παρέμειναν ψύχραιμοι και καθοδηγούσαν σωστά τους στρατιώτες υποχωρώντας με τάξη, καλύπτοντας και τους υπόλοιπους όσο μπορούσαν που υποχωρούσαν άτακτα, κατάφερε να σωθούν, όσοι στρατιώτες και αξιωματικοί του ελληνικού στρατού σώθηκαν, χωρίς να παραδοθούν στην Μικρά Ασία. Κατά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού, τον ακολούθησαν και πολλοί Έλληνες της Μικράς Ασίας, αφού φοβόντουσαν την αντίδραση με μένος των Τούρκων, και έτσι τελικά κατάφεραν να σωθούν μεταβαίνοντες ως πρόσφυγες μαζί με τον στρατό στα ελληνικά νησιά και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες, ο Ελληνικός στρατός είχε μόνο την Σμύρνη υπό τον έλεγχό του.

Στις 27 Αυγούστου (9 Σεπτεμβρίου με το νέο ημερολόγιο) ο τουρκικός στρατός μπήκε στην Σμύρνη, την οποία οι ελληνικές αρχές είχαν εγκαταλήψει την προηγούμενη μέρα, ενώ ο ελληνικός στρατός την είχε εγκαταλήψει πριν τρείς μέρες, ουσιαστικά λήγοντας έτσι αυτόν τον πόλεμο, και κατέλαβε αυτήν. Μπαίνοντας στην πόλη ο τουρκικός στρατός κατακρεούργησε εκατοντάδες χιλιάδες Ελλήνων Μικρασιατών, άνδρες, γυναίκες και δεν χάρισαν τη ζωή ούτε στα παιδιά. Οι νικητές προέβησαν σε κτηνώδεις βιαιοπραγίες κατά του χριστιανικού πληθυσμού όλης της Μικράς Ασίας, ενώ οι ελληνικές και αρμενικές συνοικίες της Σμύρνης τυλίχθηκαν ολόκληρες στις φλόγες, οι οποίες έκαιγαν για τέσσερις μέρες μέχρι να τις κατακάψουν ολοσχερώς. Οι καταδιωκόμενοι Χριστιανοί αναζητούσαν απεγνωσμένα τρόπο διαφυγής προς το Αιγαίο, χωρίς να βρίσκουν, αφού τα ελληνικά καράβια, που μπορούσαν να τους παραλάβουν για να τους μεταφέρουν στα ελληνικά νησιά και στην ηπειρωτική Ελλάδα, είχαν τεθεί για την μεταφορά του στρατού από την Χίο και τη Μυτιλήνη στην Αθήνα, λόγω της στρατιωτικής επανάστασης που ξέσπασε στα νησιά αυτά δύο μέρες πριν την πυρπόληση της Σμύρνης, καθώς τα διασωθέντα τμήματα του στρατού με τους αξιωματικούς τους επέστρεφαν στην Ελλάδα, προκειμένου  να γίνουν κατ΄ επειγόντως άμεσες αλλαγές στην ελληνική κυβέρνηση κάτω από την μεγάλη ανάγκη αυτής της κρίσιμης ώρας για την Ελλάδα. Βέβαια, παρόν ήταν πολλά συμμαχικά πλοία, τα οποία όμως τους παρακολουθούσαν αδιάφορα (με λίγες μόνο εξαιρέσεις), καθώς είχαν διαταχθεί από τους ηγέτες τους των δυνάμεων στις οποίες ανήκαν, τους …συμμάχους μας στο πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, να τηρήσουν στάση αυστηρής ουδετερότητας μπροστά στη σφαγή, όπου όχι μόνο δεν εμπόδισαν τους Τούρκους να ικανοποιήσουν την δίψα τους για αίμα, που θα ήταν πολύ εύκολο να το κάνουν αναίμακτα με προειδοποιητικές βολές, αλλά ακόμα και τους Έλληνες που προσπαθούσαν και μπορούσαν να διαφύγουν μέσω της θαλάσσης, όχι μόνο δεν φρόντιζαν να τους περισυλλέξουν, αλλά και καταγράφηκαν περιπτώσεις, όπου οι άνδρες των πληρωμάτων τους, ράβδιζαν τα χέρια των  χριστιανών που τους ικέτευαν να τους ανεβάσουν στα καταστρώματα τους για να σωθούν.  Παρόμοια τραγικά περιστατικά είχαν καταγραφεί και αλλού, όπως στα Μουδανιά, όπου οι Γάλλοι σταμάτησαν τους Έλληνες που προσπαθούσαν να διαφύγουν από τις τουρκικές δυνάμεις που τους κατεδίωκαν, κοντά στα παράλια όταν κόντευαν να διαφύγουν και τους παρέδωσαν στους διώκτες τους. Αυτοί, με τους οποίους η ελληνική ηγεσία θέλησε να συμμαχήσει και να τους βάλει και αφεντικά της, προκειμένου να μπορέσει να πετύχει την πραγματοποίηση του οράματος της Μεγάλης Ελλάδας και τη διάσωση του ελληνικού στοιχείου στα εδάφη της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που προς στιγμή πίστεψε ότι το πέτυχε όταν υπόγραψαν αυτοί την Συνθήκη των Σερβών, που αποσκοπούσε ακριβώς σε αυτό, αυτοί οι ίδιοι τώρα γίνονταν σύμμαχοι των διωκτών του Ελληνισμού και του Χριστιανισμού γενικά, και βοηθούσαν τους Τούρκους στο έργο τους, είτε με την παθητική τους στάση, είτε και μετέχοντας ενεργητικά. 

Διαβάστε το 1ο Μέρος - Aπό τον Μέγα Αλέξανδρο έως την Μικρασιατική Καταστροφή
 εδώ: http://opaidagogos.blogspot.gr/2014/05/m-1.html

Διαβάστε το 2ο Μέρος - Από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 μέχρι την Μικρασιατική Eκστρατεία (μάχη του Σαγγάριου)  
εδώ: http://opaidagogos.blogspot.gr/2014/05/m-2-1821-e.html

Διαβάστε το 3ο Μέρος - Από την Μικρασιατική Eκστρατεία (μετά την μάχη του Σαγγάριου) μέχρι το τραγικό τέλος της. Η Μικρασιατική Καταστροφή
 εδώ: http://opaidagogos.blogspot.gr/2014/05/m-3-e.html

Διαβάστε το 4ο Μέρος - Συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής  εδώ: 
εδώ: http://opaidagogos.blogspot.gr/2014/05/m-4.html

Διαβάστε το 5ο Mέρος  (τελευταίο) - H σημερινή Ελλάδα.
 εδώ: http://opaidagogos.blogspot.gr/2014/05/m-5-h.html